De westerse democratie verkeert in crisis. Dat betoogde Rowan Williams, voormalig aartsbisschop van Canterbury, tijdens een lezing in Den Haag. Hij was daar op uitnodiging van De Zinnen, katholiek netwerk voor inspiratie en dialoog. Democratie dreigt een dictatuur van de meerderheid te worden, aldus Williams. Het is nochtans nodig dat de stem van de minderheden gehoord wordt, ook van religieuze minderheden.
Voor Tertio interviewde ik de emeritus aartsbisschop. Enkele citaten:
Ik ben de afgelopen jaren betrokken geweest bij een project in Oxford waar we de christelijke en islamitische politieke theologie bekeken. En zoals te verwachten was, is er meer ruimte voor discussie dan mensen denken. De burgemeester van Londen is moslim en een voorbeeldige figuur in de democratische politiek. En hij is niet de enige. Daarom zeg ik dat we moslims niet als totaal vreemd en als een bedreiging moeten beschouwen.
De aanwezigheid van religieuze gemeenschappen is cruciaal voor de democratie.
Als minderheden niet van zich laten horen of als hen het zwijgen wordt opgelegd, komt de democratie in gevaar, vindt de aartsbisschop. Hij ziet dan een afglijden
naar de tirannie van de meerderheid, naar een staat die geen beperkingen kent en geen verantwoording aflegt. Op dit moment moeten we ons ernstig zorgen maken over de democratie in Europa en Amerika.
De dreiging die Williams ziet komt van het populisme, ‘een vreemde mythologie van de wil van het volk’ en het nationalisme.
“Dit zijn zaken die maken dat ik bezorgd ben over de gezondheid van de democratie. Trump is een extreem voorbeeld, maar ik denk dat we in de meeste Europese democratieën nationalistische en populistische partijen zien opkomen die wantrouwend staan tegenover de vreemdeling, in het bijzonder moslims, wantrouwend tegenover de politieke klasse, wantrouwend tegenover het internationale financiële systeem.” Het probleem is, aldus Williams, dat het populisme geen oplossingen aandraagt, behalve, in het geval van Trump, de vage belofte ‘to make America great again’